Η σοβαρή σκολίωση και η κύφωση είναι παραμορφώσεις που προλαμβάνονται. Προσβάλουν τον αναπτυσσόμενο σκελετό και εμφανίζονται συνήθως την περίοδο της ταχείας ανάπτυξης λίγο πριν την εφηβεία - από τα 9 έως τα 12 στα κορίτσια και στα 13 με 14 έτη στα αγόρια. Σπανιότερη είναι η σκολίωση πρώιμης έναρξης που εμφανίζεται πριν τα 6 έτη αλλά έχει δυσμενέστερη πρόγνωση.

Η έγκαιρη διάγνωση έχει μεγάλη σημασία γιατί μπορούμε να τροποποιήσουμε την φυσική ιστορία της πάθησης είτε περιορίζοντας το μέγεθος της παραμόρφωσης με ορθοπαιδικούς κηδεμόνες είτε διορθώνοντας την παραμόρφωση με χειρουργικές επεμβάσεις.

Το θέμα της οργάνωσης και εκτέλεσης συστηματικών ελέγχων για τη διάγνωση της σκολίωσης στα σχολεία (school screening) είναι αρκετά αμφιλεγόμενο

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας έχει καθορίσει τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για να γίνονται έρευνες του πληθυσμού για συγκεκριμένα νοσήματα και παθολογικές καταστάσεις:

1. Η κατάσταση πρέπει να είναι ένα σημαντικό πρόβλημα υγείας
2. Θα πρέπει να υπάρχει θεραπεία
3. Τα απαραίτητα μέσα για τη διάγνωση και θεραπεία πρέπει να είναι διαθέσιμα
4. Θα πρέπει να υπάρχει μια λανθάνουσα φάση του νοσήματος
5. Θα πρέπει να υπάρχει ένα αξιόπιστο test ή εξέταση για τη διάγνωση
6. Η εξέταση πρέπει να είναι αποδεκτή από τον πληθυσμό
7. Η φυσική ιστορία της νόσου πρέπει να είναι γνωστή και κατανοητή
8. Πρέπει να έχει συμφωνηθεί ποιος πρέπει να θεραπευθεί
9. Το συνολικό κόστος για την ανακάλυψη μιας περίπτωσης πρέπει να μην επιβαρύνει τις γενικές ιατρικές δαπάνες
10. Το προγράμμα ελέγχου πρέπει να είναι μια συνεχής διαδικασία και όχι να γίνεται αποσπασματικά και για μια φορά

Η σκολίωση περισσότερο και η κύφωση λιγότερο είναι καταστάσεις που πληρούν τα περισσότερα από τα παραπάνω κριτήρια ή προϋποθέσεις. Υπάρχει όμως σοβαρή κριτική που αφορά στον κίνδυνο της υπερδιάγνωσης (schooliosis), λανθασμένης δηλαδή διάγνωσης που οδηγεί σε ανώφελες ιατρικές εξετάσεις και παρεμβάσεις που επιβαρύνουν ψυχολογικά και οικονομικά τους εφήβους και τις οικογένειές τους.

Ο κίνδυνος πρόκλησης ιατρογενούς βλάβης σε ένα παιδί με μια μικρή ασυμμετρία στη σπονδυλική του στήλη που ίσως δεν θα του δημιουργούσε ποτέ πρόβλημα υγείας είναι υπαρκτός και προέρχεται από τη χρήση πολλών ακτινογραφιών, επίπονων προγραμμάτων φυσικοθεραπευτικής αποκατάστασης, χρήση κηδεμόνων (braces) που στιγματίζουν και περιθωριοποιούν τα παιδιά στην ευαίσθητη εφηβική ηλικία.

Ο αντίλογος είναι ότι πολλά παιδιά δεν έχουν πρόσβαση σε τακτική ουσιαστική ιατρική παρακολούθηση και εξειδικευμένη θεραπευτική προσέγγιση. Ειδικά σήμερα, στην εποχή της γενικευμένης κρίσης, οικονομικής και θεσμικής, με το υγειονομικό προσωπικό του δημόσιου τομέα να λιγοστεύει και το κράτος να περικόπτει οριζόντια τις δαπάνες υγείας, οι περιπτώσεις σοβαρών σπονδυλικών παραμορφώσεων θα αυξάνονται.

Για τους λόγους αυτούς η πρωτοβουλία του Εθνικού Διαδημοτικού Δικτύου Υγιών Πόλεων και Προαγωγής Υγείας να συμπεριλάβει τον έλεγχο της σπονδυλικής στήλης στο πρόγραμμα προληπτικού ελέγχου στα σχολεία, είναι σημαντική και δείγμα κοινωνικής αλληλεγγύης.  Για να είναι όμως πραγματικά χρήσιμη πρωτοβουλία που δεν θα οδηγήσει σε υπερδιάγνωση και άχρηστες παραπομπές για επιπλέον εξετάσεις, το εγχείρημα θα πρέπει να στελεχωθεί από έμπειρο και εξειδικευμένο προσωπικό ή εθελοντές με αυτογνωσία, πρόθυμους να εκπαιδευθούν και να συνεργαστούν. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις θα έχει την αμέριστη υποστήριξή μας.

Αναφορές:

• Schooliosis

• SRS/AAOS Position Statement
School Screening Programs for the Early Detection of Scoliosis